Zdecydowana większość prac budowlanych wymaga pozwolenia na budowę lub zgłoszenia zamiaru ich wykonania. Wybudowanie obiektu bez dopełnienia niezbędnych formalności jest samowolą budowlaną i wiąże się z koniecznością wyjaśnienia całej sytuacji.
Nie istnieje formalna i wyraźnie określona definicja samowoli budowlanej. Terminu tego nie reguluje też żadna ustawa. Jednak pojęcie to funkcjonuje w praktyce i często jest przyczyną poważnych konsekwencji.
Samowola budowlana – czym jest i jakie są jej konsekwencje?
Samowolą budowlaną można określić sytuację, w której został wybudowany obiekt bez zgłoszenia tego faktu do odpowiedniej instytucji (np. starostwa powiatowego). Dotyczy to też przypadku, gdy prace zostały rozpoczęte mimo otrzymanego sprzeciwu od właściwego organu. Samowola to także rozbiórka obiektu bez zgłoszenia lub pozwolenia oraz rozpoczęcie użytkowania budynku bez uprzedniego uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Zasięg tego pojęcia obejmuje też wszelkie prace remontowo-budowlane, które wymagają wcześniejszego zgłoszenia. Jeżeli nie wiemy, czy realizowane przez nas prace są zgodne z prawem, czy też mogą zostać potraktowane jako samowola budowlana, warto to sprawdzić. Z pomocą może nam przyjść baza wiedzy o prawie budowlanym.
Konsekwencje samowoli budowlanej
Przeglądając artykuły o prawie budowlanym, możemy dowiedzieć się, że samowola naraża nas na poważne konsekwencje. O jej fakcie orzeka organ nadzoru budowlanego i najczęściej wiąże się to z wystosowaniem decyzji o rozbiórce obiektu. W takiej sytuacji nie ma znaczenia to, czy budynek jest nowo wybudowany, czy został wzniesiony kilkanaście lat temu. W procesach administracyjnych samowole nie przedawniają się, a ich stwierdzenie niesie za sobą także konsekwencje karne, takie jak grzywna, ograniczenie wolności, a w skrajnych sytuacjach nawet pozbawienie wolności do lat 2.
Jak uniknąć kary i jak zalegalizować samowolę?
Warto wiedzieć, że mimo dokonania samowoli, mamy prawo ubiegać się o umorzenie postępowania. Na naszą korzyść może zadziałać niska szkodliwość społeczna. W przypadku obiektów wybudowanych wiele lat temu trzeba też mieć na uwadze fakt, że kary grzywny oraz ograniczenia i pozbawienia wolności przedawniają się po 5 latach od popełnienia przestępstwa.
Samowolę budowlaną można też spróbować zalegalizować. Warunkiem wnioskowania o amnestię budowlaną jest zgodność wybudowanego obiektu z aktualnym planem zagospodarowania przestrzennego i przepisami prawa budowlanego. Proces ten wymaga złożenia odpowiednich dokumentów i wniesienia opłaty legalizacyjnej. Wysokość opłaty jest ustalana przez właściwy organ i stanowi iloczyn kilku wartości, m.in. współczynnika wielkości obiektu budowlanego.
